تبخال بر اثر ویروس تبخال ساده (HSV) ایجاد می‌شود. این عارضه از راه تماس پوستی، مثلاً در جریان رابطه جنسی واژینال، دهانی یا مقعدی، منتقل می‌شود. ویروس تبخال ساده تا آخر عمر در بدن می‌ماند ولی بیشتر اوقات غیرفعال است.
دو نوع تبخال وجود دارد: HSV 1 و HSV 2. ویروس تبخال ممکن است از طریق پوست نازک و مرطوب دهان، آلت تناسلی مردانه، واژن و مقعد وارد بدن شود.
هر دو نوع ممکن است مشکلات زیر را ایجاد کنند:
- تبخال دهانی
- تبخال تناسلی
- عفونت‌های دردناک (معروف به ‘ویتلو’) در انگشتان و دست‌ها.
ابتلا به تبخال تناسلی از طریق رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی امکان‌پذیر است.
تبخال بیماری بلندمدتی است
ویروس تبخال تا پایان عمر در بدن می‌ماند و در فاصله نوبت‌های فعال شدن، در اعصاب انسان زندگی می‌کند.
این ویروس گاهی فعال می‌شود و سبب بروز مشکل می‌گردد. شدت تبخال معمولاً در نخستین نوبت ظهور بیشتر است. برخی افراد ممکن است برای کنترل تبخال دارو مصرف کنند.
نشانه‌های تبخال
تاول نشانه اصلی تبخال است. پس از آلوده شدن، شاید هرگز تاول نزنید، فقط یک بار تاول بزنید، یا گهگاه دچار تاول شوید. معمولا شدت درد و تناوب بروز تاول به‌تدریج کاهش می‌یابد.
نشانه‌های آلودگی احتمالاً چهار تا هفت روز پس از قرار گرفتن در معرض عامل آلودگی ظاهر می‌شود. البته گاهی نخستین نشانه‌ها چند ماه یا حتی چند سال پس از آلوده شدن ظاهر می‌شود.
تاول تبخال ممکن است در بخشهای مختلف بدن ظاهر شود:
- درون یا اطراف دهان (معروف به تبخال دهانی)
- گلو
- آلت تناسلی مرد
- واژن
- مقعد
- گاهی در ران، کفل و نقاط دیگر بدن.
ممکن است دچار خستگی، دردهای شبیه آنفولانزا و التهاب غدد نیز بشوید. تاول معمولاً در نخستین نوبت ظاهر شدن شدیدتر است.
پیش از ظاهر شدن تاول، پوست ممکن است دچار خارش، مورمور یا کرختی شود. به‌ویژه هنگام رفتن به توالت، تاول ممکن است دردناک شود و ممکن است سبب ایجاد ترشح در آلت تناسلی مرد، واژن یا مقعد شود.
تاول، حاوی مایع عفونی شفافی است. تاول پس از ترکیدن کبره می‌بندد و ظرف دو تا چهار هفته بهبود می‌یابد.
روش انتقال
تبخال از راه‌های زیر منتقل می‌شود:
- تماس پوست-به-پوست در جریان رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی بدون کاندوم
- استفاده مشترک از وسایل جنسی.
احتمال انتقال از مادر به کودک نیز وجود دارد.
احتمال ایجاد عفونت در دوره‌ای که تاول روی پوست دیده می‌شود، بیشتر است. البته گاهی آلودگی بدون تاول، به‌ویژه پیش یا بلافاصله پس از بروز مشکل، نیز رخ می‌دهد.
تاول‌های داخل واژن، گلو یا مقعد دیده نمی‌شوند. اگر در دوره ابتلا به ‘تبخال دهانی’ (یا در دوره منتهی به بروز این مشکل) کسی را ببوسید یا با دیگران رابطه جنسی دهانی برقرار کنید، آن شخص را در معرض ابتلا به تبخال روی لب یا آلت تناسلی قرار می‌دهید.
روش پیشگیری از ابتلا به تبخال
استفاده از کاندوم (خارجی و داخلی) احتمال ابتلا به تبخال یا انتقال آن را کاهش می‌دهد؛ البته اگر کاندوم ناحیه آسیب‌دیده را بپوشاند.
دیگر روش‌های پیشگیری از بارداری، مانند مصرف قرص ضدبارداری، تاثیری بر انتقال عفونت‌های آمیزشی(STI) ندارد.
پس از لمس کردن تاول، به‌ویژه پیش از دست زدن به لنز تماسی، دست‌هایتان را بشویید. تبخال ممکن است سبب عفونت چشم شود.
از عوامل تحریک کننده تبخال مانند بی‌خوابی، گرفتن حمام آفتاب یا استرس دوری کنید.
ابتلا به تبخال احتمال دچار شدن به HIV یا انتقال آن را افزایش می‌دهد. ولی اگر مصرف داروی HIV تشخیص بار ویروسی را غیرممکن کند، HIV از شما به دیگران منتقل نمی‌شود.
درمان تبخال
ویروس تبخال تا آخر عمر در بدن شما می‌ماند ولی مصرف قرص ضدویروس می‌تواند به شما در پیشگیری از ابتلا، مدیریت نشانه‌ها پس از ابتلا و افزایش سرعت بهبود تاول کمک کند.
در افرادی که بیش از شش نوبت در سال دچار تبخال می‌شوند، ممکن است مصرف بلندمدت داروهای سرکوب‌کننده برای جلوگیری از بروز نشانه‌ها ضرورت یابد، سایر افراد می‌توانند از درمان‌های مقطعی استفاده کنند.
در صورت بروز تاول، کرم مسکن درد و حمام آب‌نمک احتمالاً سودمند خواهد بود.
آزمایش تبخال
برای تبخال آزمایش خون وجود دارد ولی به صورت مرتب استفاده نمی‌شود. در درمانگاه، تاول از نظر وجود ویروس بررسی می‌شود و نشانه‌های آن درمان می‌شود.
بیشتر افراد برای آزمایش و درمان عفونت‌هایی مانند تبخال به بیمارستان بیماری‌های پوستی و آمیزشی مراجعه می‌کنند. این فرآیند رایگان و محرمانه است و هیچ‌کس، از جمله پزشک عمومی شما، از مراجعه شما آگاه نخواهد شد. در مطب برخی پزشکان عمومی نیز خدمات آزمایش و درمان این عفونت‌ها ارائه می‌شود.
هرچه تعداد افرادی که با آنها رابطه جنسی -به‌ویژه رابطه محافظت‌نشده- برقرار می‌کنید بیشتر باشد، احتمال ابتلای شما به عفونت‌هایی مانند تبخال افزایش می‌یابد. ممکن است نادانسته به این عفونت‌ها مبتلا شوید، بنابراین، معاینات دوره‌ای منظم به‌ویژه اگر به‌تازگی رابطه‌ای را آغاز کرده باشید و/یا بخواهید استفاده از کاندوم را هنگام آمیزش با شریک جنسی خود متوقف کنید، اهمیت می‌یابد.