روش‌های مختلفی برای پیشگیری از بارداری به کمک هورمون وجود دارد: قرص، نیمه-قرص، وصله ضدبارداری و حلقه واژینال، و نیز روش‌های ضدبارداری بازگشت‌پذیر ماندگار.
قرص ترکیبی ضدبارداری هورمونی (قرص)
قرص، یا قرص ترکیبی، مجموعه قرص حاوی دو هورمون استروژن و پروژسترون است. هورمون‌ها بدین ترتیب از بارداری جلوگیری می‌کنند:
- مانع رها شدن ماهانه تخمک از تخمدان می‌شوند. سازوکار اصلی تاثیر آنها همین است
- غشای سرویکس (گردن رحم) را ضخیم می‌کنند. بدین ترتیب اسپرم نمی‌تواند به‌راحتی در آن حرکت کند و به تخمک برسد
- سطح داخلی زهدان (رحم) را نازک‌تر می‌کنند تا تخمک بارورشده نتواند در آن لانه‌گزینی کند.
قرص تاثیر خود را در چرخه 28 روزه نشان می‌دهد. در مورد متداول‌ترین نوع قرص، باید قرص را هر روز، در زمان مشخصی از روز، به مدت 21 روز مصرف کنید و سپس مصرف آن را به مدت 7 روز متوقف کنید.
قرص فقط پروژسترون (نیمه-قرص)
قرص فقط پروژسترون، POP، یا ‘نیمه-قرص’ نوعی قرص روزانه حاوی هورمون پروژسترون است.
نیمه-قرص، برای جلوگیری از بارداری:
- غشای سرویکس (گردن رحم) را ضخیم می‌کند. بدین ترتیب اسپرم نمی‌تواند به‌راحتی در آن حرکت کند و به تخمک برسد
- سطح داخلی زهدان (رحم) را نازک‌تر می‌کند تا تخمک بارورشده نتواند در آن لانه‌گزینی کند.
نوع جدید این قرص مانع آزاد شدن تخمک نیز می‌شود.
شما باید این قرص را هر روز در ساعت مشخصی مصرف کنید. برخلاف قرص ترکیبی، نباید در روند مصرف قرص وقفه ایجاد کنید.
وصله ضدبارداری
وصله ضدبارداری، وصله کوچک، نازک و چسبناکی است که حاوی 2 هورمون استروژن و پروژسترون است. پس از چسباندن آن روی پوست، هر دو هورمون وارد جریان خون می‌شوند.
سازوکار آن در پیشگیری از بارداری، مشابه قرص ترکیبی است.
در بریتانیا، این وصله با برند Evra عرضه می‌شود.
وصله، تاثیر خود را در چرخه 28-روزه نیز نشان می‌دهد. هر 7 روز یک وصله روی پوست می‌چسبانید. پس از 21 روز (3 وصله) باید یک دوره 7-روزه را بدون وصله سپری کنید. در پایان این دوره 7-روزه، وصله جدیدی را می‌چسبانید و چرخه جدیدی را آغاز می‌کنید.
حلقه واژینال ضدبارداری
حلقه واژینال ضدبارداری حلقه‌ای منعطف، شفاف و پلاستیکی است که حاوی 2 هورمون استروژن و پروژسترون است.
سازوکار آن در پیشگیری از بارداری، مشابه قرص ترکیبی است.
در بریتانیا، این حلقه با برند NuvaRing عرضه می‌شود.
حلقه تاثیر خود را در چرخه 28-روزه نشان می‌دهد. پس از جاگذاری حلقه درون واژن، هورمون‌های آن پیوسته وارد بدن می‌شوند.
آن را به مدت 21 روز در واژن حفظ می‌کنید و سپس خارج می‌کنید و یک دوره 7-روزه بدون حلقه را سپری می‌کنید. در پایان این دوره 7-روزه، حلقه جدیدی را جاگذاری و چرخه جدیدی را آغاز می‌کنید.
روش‌های پیشگیری از بارداری به کمک هورمون چقدر موثر هستند؟
روش‌های پیشگیری از بارداری به کمک هورمون، اگر به‌درستی اجرا شوند، بیش از 99% در پیشگیری از بارداری موثر خواهند بود. کمتر از 1 درصد زنانی که به‌درستی از روش پیشگیری از بارداری به کمک هورمون استفاده می‌کنند، باردار می‌شوند.
مزایای روش‌های پیشگیری از بارداری به کمک هورمون
- در روند رابطه جنسی وقفه ایجاد نمی‌کند.
- احتمالاً ناراحتی و درد دوره قاعدگی و نشانه‌های پیش‌قاعدگی را کاهش می‌دهد. برخی انواع قرص در پیشگیری از بروز آکنه نیز سودمند هستند.
- بر اساس یافته‌های پژوهشی، تا حدی ممکن است در پیشگیری از ابتلا به سرطان تخمدان، رحم و کولون موثر باشد.
معایب روش‌های پیشگیری اضطراری از بارداری به کمک هورمون
امکان بروز برخی عوارض جانبی موقت وجود دارد؛ مانند:
- حساسیت سینه
- خون‌ریزی سبک
- تغییرات مزاجی.
امکان بروز برخی عوارض جانبی جدی نیز وجود دارد؛ مانند:
- چسبناک شدن خون
- افزایش اندک احتمال لخته شدن خون
- افزایش اندک احتمال ابتلا به سرطان سینه و گردن رحم.
احتمال بروز برخی از این مشکلات، بسته به پیشینه پزشکی خانواده، بیشتر است.
مهم‌تر این که، روش‌های پیشگیری از بارداری به کمک هورمون، برخلاف کاندوم، هیچ ایمنی در برابر ابتلا به HIV یا دیگر عفونت‌های آمیزشی ایجاد نمی‌کنند.
نکات مهم
پیشگیری از بارداری به کمک هورمون برای برخی افراد مناسب نیست.
پزشک یا پرستار معالج باید ابتدا از موارد زیر آگاه شود:
- پیشینه پزشکی شما
- پیشینه پزشکی خانواده شما
- داروهایی که مصرف می‌کنید.
روش‌های هورمونی معمولاً برای زنانی که در گروه‌های زیر جای می‌گیرند، تجویز نمی‌شود:
- دارای فشار خون بالا
- دارای سن بالای 35
- سیگاری
- دچار میگرن
- دچار اضافه‌وزن حاد.
مصرف داروهای دیگر، مانند آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضدتشنج ممکن است تاثیر قرص‌های هورمونی را کمرنگ کند.
اگر دچار اسهال یا استفراغ هستید، قرص ممکن است تاثیرگذار نباشد. در این صورت باید از دیگر روش‌های ضدبارداری، مانند کاندوم، استفاده کنید.
مهم‌تر این که، روش‌های پیشگیری از بارداری به کمک هورمون، برخلاف کاندوم، هیچ ایمنی در برابر ابتلا به HIV یا دیگر عفونت‌های آمیزشی ایجاد نمی‌کند.
خدمات پیشگیری از بارداری به کمک هورمون را از کجا دریافت کنیم
همه خدمات پیشگیری از بارداری به کمک هورمون در NHS یونان، به‌شرط ارائه نسخه از مراجع زیر، رایگان است:
- متخصص بیماری‌های زنان/زایمان در مطب یا بیمارستان خصوصی.