IUD (وسیله درون-رحمی) وسیله کوچک T-شکل از جنس پلاستیک و مس است که، برای پیشگیری از بارداری، درون رحم (زهدان) جاگذاری می‌شود. این وسیله را باید پرستار یا پزشکی که در این زمینه آموزش دیده است، جاگذاری کند.
IUD را زنان در هر سن می‌توانند مصرف کنند. این وسیله برای زنان بدون فرزند و افراد زیر 16 سال نیز کارآیی دارد.
بسته به نوع آن، IUD را پس از جاگذاری می‌توان 5 تا 10 سال در رحم باقی گذاشت.
چقدر موثر است؟
IUD بیش از 99% در پیشگیری از بارداری موثر است.
سازوکار آن چیست؟
IUD محیط رحم را برای اسپرم و تخمک نامساعد می‌کند.
این وسیله از 2 راه مانع بارداری می‌شود:
- آزادسازی ذرات مس درون رحم (زهدان)؛ در نتیجه رسیدن اسپرم به تخمک و زنده ماندن آن بسیار دشوار می‌شود. مس به هیچ عنوان ضرری برای شما ندارد.
- شکل T-مانند آن مانع لانه‌گزینی تخمک بارورشده در رحم و تبدیل آن به جنین می‌شود.
مزایای IUD:
- در روند رابطه جنسی وقفه ایجاد نمی‌کند
- جاگذاری آن در هر زمان امکان‌پذیر است (به شرطی که باردار نباشید)
- ضرورت به خاطر سپردن مصرف دارو را از بین می‌برد
- از ارائه‌دهندگان مختلف، مانند درمانگاه‌های دستگاه تناسلی و مجرای ادرار (GUM) و دیگر درمانگاه‌های بهداشت جنسی، پزشکان عمومی و مراکز خدمات سقط جنین قابل تهیه است
- توانایی باروری یا تعادل هورمونی شما مختل نمی‌شود
- اگر ظرف 5 روز پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده جاگذاری شود، می‌تواند به‌عنوان روش‌های اضطراری پیشگیری از بارداری در نظر گرفته شود.
معایب IUD:
- جاگذاری IUD به دو نوبت مراجعه نیاز دارد: یکی برای مشاوره و معاینه اولیه، و دیگری برای جاگذاری IUD
- عمل جاگذاری ممکن است ناراحت‌کننده و دردناک باشد، البته معمولاً از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود
- احتمال اندکی برای ابتلا به عفونت پس از جاگذاری وجود دارد
- اگر حین جاگذاری IUD دچار عفونت‌های آمیزشی (STI) باشید یا پس از جاگذاری آن دچار هریک از این عفونت‌ها شوید، درمان نشدن این عفونت ممکن است منجر به عفونت لگن شود؛ IUD احتمال ابتلا به عفونت را افزایش نمی‌دهد
- ممکن است دوره قاعدگی را اندکی طولانی‌تر و سنگین‌تر و برای برخی زنان، کمی دردناک‌تر کند، البته، بسیاری از زنان متوجه تفاوت چندانی نمی‌شوند
- در موارد بسیار نادر، جاگذاری IUD ممکن است رحم را سوراخ کند (حفره کوچکی ایجاد کند) – البته، اگر پزشک یا پرستار مسئول جاگذاری IUD باتجربه باشد، احتمال بروز این مشکل بعید خواهد بود.
حلقه هورمونی – IUS
IUS (سامانه درون-رحمی) شبیه IUD است. این وسیله پلاستیکی، کوچک و T-شکل را پزشک یا پرستار آموزش‌دیده درون رحم جاگذاری می‌کند. این وسیله حاوی هورمون پروژسترون است. نام دیگر آن حلقه Mirena است.
IUS روش بلندمدت پیشگیری از بارداری است که آن را می‌توان، بسته به زمان جاگذاری، 5 تا 7 سال درون رحم باقی گذاشت.
سازوکار آن چیست؟
پروژسترونی که از IUS آزاد می‌شود، از چندین راه مانع بارداری می‌شود. این ماده:
- غشای سرویکس (گردن رحم) را ضخیم می‌کند. بدین ترتیب اسپرم نمی‌تواند به‌راحتی در آن حرکت کند و به تخمک برسد
- سطح داخلی زهدان (رحم) را نازک‌تر می‌کند تا تخمک بارورشده نتواند در آن لانه‌گزینی کند
- گاهی ممکن است مانع خروج تخمک از تخمدان (تخمک‌گذاری) شود
- شکل T-مانند آن مانع لانه‌گزینی تخمک بارورشده در رحم و تبدیل آن به جنین می‌شود.
چقدر موثر است؟
IUS بیش از 99% در پیشگیری از بارداری موثر است.
مزایای IUS:
- در روند رابطه جنسی وقفه ایجاد نمی‌کند
- به شرطی که در حال حاضر باردار نباشید، جاگذاری آن در هر زمان امکان‌پذیر است
- ضرورت به خاطر سپردن مصرف دارو را از بین می‌برد
- از مراکز مختلف، مانند درمانگاه‌های GUM و دیگر درمانگاه‌های بهداشت جنسی، پزشکان عمومی و مراکز خدمات سقط جنین قابل تهیه است
- ممکن است دوره قاعدگی را کوتاه‌تر و سبک‌تر کند و همچنین، دوره قاعدگی برخی زنان را کاملاً از بین ببرد.
معایب IUS:
- جاگذاری IUS معمولاً به دو نوبت مراجعه نیاز دارد: یکی برای مشاوره و معاینه اولیه، و دیگری برای جاگذاری IUS
- عمل جاگذاری ممکن است ناراحت‌کننده و دردناک باشد، البته معمولاً از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود
- اگر حین جاگذاری IUD دچار عفونت‌های آمیزشی (STI) باشید، درمان نشدن این عفونت ممکن است منجر به عفونت لگن شود
- این وسیله را باید پرستار یا پزشکی که در این زمینه آموزش دیده است، جاگذاری کند
- قاعدگی نامنظم، که برای برخی زنان آزاردهنده یا نگران‌کننده است؛ البته، در بیشتر زنان، این مشکل ظرف 6 تا 12 ماه نخست پس از جاگذاری برطرف می‌شود
- بروز عفونت پس از جاگذاری IUS، با احتمال اندک، امکان‌پذیر است. در موارد بسیار نادر، جاگذاری IUS ممکن است رحم را سوراخ کند (حفره کوچکی در آن ایجاد کند) – البته، اگر پزشک یا پرستار مسئول جاگذاری IUS باتجربه باشد، احتمال بروز این مشکل اندک خواهد بود.
عوارض جانبی احتمالی:
- حساسیت سینه
- بروز لک‌های پوستی
- سردرد.
آمپول ضدبارداری
آمپول ضدبارداری، معروف به Depo یا Depo-Provera از روش‌های ماندگار پیشگیری از بارداری است که سازوکار آن مبتنی بر ورود هورمون استروژن به بدن است.
ماندگاری این روش 8 تا 13 هفته (بسته به نوع آمپول) است. هورمون به ماهیچه، معمولاً کفل، تزریق می‌شود.
سازوکار آن چیست؟
- مانع رها شدن ماهانه تخمک از تخمدان می‌شوند – سازوکار اصلی تاثیر آن همین است
- غشای سرویکس (گردن رحم) را ضخیم می‌کند. بدین ترتیب اسپرم نمی‌تواند به‌راحتی در آن حرکت کند و به تخمک برسد
- سطح داخلی زهدان (رحم) را نازک‌تر می‌کند تا تخمک بارورشده نتواند در آن لانه‌گزینی کند.
چقدر موثر است؟
آمپول ضدبارداری بیش از 99% در پیشگیری از بارداری موثر است.
مزایای آمپول ضدبارداری:
- در روند رابطه جنسی وقفه ایجاد نمی‌کند
- دوره قاعدگی را سبک می‌کند یا از بین می‌برد
- درد قاعدگی و نشانه‌های پیش‌قاعدگی را کاهش می‌دهد
- تحقیقات همچنین حاکی از آن است که تا حدی در برابر ابتلا به سرطان رحم و بیماری التهاب لگن ایمنی ایجاد می‌کند.
معایب آمپول ضدبارداری:
- ممکن است قاعدگی را نامنظم کند، سبب خون‌ریزی غیرعادی شود و در برخی زنان، قاعدگی را سنگین‌تر و طولانی‌تر کند.
- پس از توقف تزریق این آمپول، بازگشت توان باروری به سطح قبلی ممکن است تا یک سال طول بکشد.
- تزریق آمپول بازگشت‌پذیر نیست؛ یعنی اگر دچار عوارض جانبی شوید، برطرف کردن این عوارض تا زمان رفع تاثیر آمپول، 8 تا 13 هفته بعد، امکان‌پذیر نخواهد بود.
- ممکن است سبب پوکی استخوان شود. این عارضه برای بیشتر زنان مشکل جدی محسوب نمی‌شود زیرا استخوان خود را پس از توقف تزریق بازسازی می‌کند. پیش از تجویز این دارو، درباره احتمال پوکی استخوان (یک بیماری که استخوان را ضعیف و شکننده می‌کند) به شما مشاوره داده می‌شود.
- این روش معمولاً برای افراد زیر 18 سال (که استخوان آنها در مرحله رشد است) مناسب نیست.
عوارض جانبی احتمالی:
- حساسیت سینه
- بروز لک‌های پوستی
- سردرد
- تغییرات مزاجی
- افزایش اندک وزن.
ایمپلنت هورمونی
ایمپلنت وسیله‌ای منعطف به اندازه چوب کبریت است که زیر پوست قسمت بالای بازو جاگذاری می‌شود. این وسیله هورمون پروژسترون را وارد جریان خون می‌کند.
عمر مفید این وسیله حداکثر 3 سال است. حتی اگر بخواهید در آینده نزدیک باردار شوید، باز هم می‌توانید از این وسیله استفاده کنید زیرا به محض خروج آن از بدن، دوباره به توانایی باروری دست می‌یابید.
این وسیله را باید پرستار یا پزشک آموزش‌دیده جاگذاری کند و چنین نیست که در مطب همه پزشکان عمومی یا درمانگاه‌ها در دسترس باشد.
ایمپلنت چگونه کار می‌کند؟
- مانع خروج ماهانه تخمک از تخمدان می‌شود.
- غشای سرویکس (گردن رحم) را ضخیم می‌کند. بدین ترتیب اسپرم نمی‌تواند به‌راحتی در آن حرکت کند و به تخمک برسد
- سطح داخلی زهدان (رحم) را نازک‌تر می‌کند تا تخمک بارورشده نتواند در آن لانه‌گزینی کند.
چقدر موثر است؟
ایمپلنت ضدبارداری بیش از 99% در پیشگیری از بارداری موثر است.
مزایای استفاده از ایمپلنت بارداری
- در روند رابطه جنسی وقفه ایجاد نمی‌کند
- ضرورت به خاطر سپردن مصرف دارو را از بین می‌برد
- قاعدگی را سبک می‌کند یا از بین می‌برد، درد قاعدگی و نشانه‌های پیش‌قاعدگی را کاهش می‌دهد
- تحقیقات حاکی از آن است که تا حدی در برابر ابتلا به سرطان رحم و بیماری التهاب لگن ایمنی ایجاد می‌کند.
معمولاً برای زنان گروه‌های زیر بی‌خطر است:
- دچار اضافه‌وزن
- سیگاری
- دارای سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری قلبی.
معایب ایمپلنت هورمونی
- ممکن است قاعدگی را نامنظم کند، سبب خون‌ریزی غیرعادی شود و نیز قاعدگی را سنگین‌تر و طولانی‌تر کند
- جاگذاری و خارج کردن ایمپلنت برای برخی زنان آزاردهنده است. البته معمولاً از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود
- با احتمال اندک، پوست محل جاگذاری ایمپلنت ممکن است عفونت کند.
عوارض جانبی احتمالی:
- حساسیت سینه
- بروز لک‌های پوستی
- سردرد
- تغییرات مزاجی
- افزایش اندک وزن.
نکات مهم
روش‌های LARC، برخلاف کاندوم، در برابر ابتلا به HIV یا دیگر عفونت‌های آمیزشی هیچ ایمنی ایجاد نمی‌کند.
هزینه و در دسترس بودن LARC
IUD، IUS، آمپول ضدبارداری و ایمپلنت هورمونی را NHS رایگان عرضه می‌کند. دریافت آنها فقط با ارائه نسخه امکان‌پذیر است و داروخانه نمی‌تواند آنها را بدون نسخه عرضه کند.
IUD و IUS را می‌توانید از متخصص زنان یا متخصص زایمان دریافت کنید